CYWIL W BERLINIE

Format 13,5×20,5 cm, stron 243, miękka okładka.

Stan bardzo dobry.

Antoni hrabia Sobański (1898-1941) – ziemianin, dziennikarz, poliglota i światowiec. Urodził się na Podolu. W warszawskich kręgach literackich znany jako „hrabia Tonio”, wiódł życie odległe od obyczajowych konwenansów. Współpracował z „Timesem” i „Wiadomościami Literackimi” z których inspiracji powstał Cywil w Berlinie (1934). Niechętny wobec faszyzmu i nacjonalizmu, wielbił Anglię wraz z jej monarchią, a w czasach nagonki antysemickiej w Polsce ostentacyjnie przyjaźnił się z Żydami. Po wybuchu wojny wyemigrował z Antonim Słonimskim do Londynu, skąd bezskutecznie próbował wyjechać do USA. Zmarł w Londynie.

„Cywil w Berlinie” to zbiór fascynujących reportaży z Trzeciej Rzeszy. Antoni Sobański, wysłannik „Wiadomości Literackich”, po zwycięstwie wyborczym nazistów jeździł do Niemiec kilkakrotnie, by na miejscu przekonać się, jak narodowy socjalizm zmienia życie Niemców. Do roli tej przygotowany był znakomicie – znał kraj, jego język, kulturę i mieszkańców, z którymi łączyły go więzy przyjaźni. Jego relacje z Berlina i Norymbergi uderzają nowoczesnością ujęcia i błyskotliwością obserwacji. Tożsamość narratora-spektatora jest tu wyraźnie określona – Sobański w Niemczech to cywil w koszarach, zdeklarowany liberał w kraju, w którym jednostka ma służyć państwu, miłośnik kultury europejskiej w zdziczałym świecie nacjonalistycznego kiczu. Jest naocznym świadkiem palenia książek, po którym zostaje mu pamiątka – nadpalony formularz zgłoszeniowy do Światowej Ligi Seksualnej. Uczestniczy w „Parteitagu” w Norymberdze, gdzie słucha przemówienia „Jego Przeciętności Wodza” i ze zgrozą przysłuchuje się konferencji prasowej Juliusa Streichera, „uczciwego psychopaty”. Wiele uwagi poświęca kwestii żydowskiej i planowej polityce terroru. Interesują go zarówno gospodarka, religia, polityczne represje, status prasy i opozycji, jak i fasony mundurów, nastroje społeczne, życie nocne, moda, wygląd ulicy. Dowiemy się więc od niego zarówno „czym biją”, jak i że „wszyscy transwestyci schronili się do SA i tylko (…) skarżą się na trudność chodzenia na niskich obcasach”. W1940 roku Cywil w Berlinie trafił na wydaną w Generalnej Guberni listę „wrogiego Niemcom, szkodliwego i niepożądanego piśmiennictwa polskiego”.